Nowa Solidarność dla nowej epoki była hasłem przewodnim VIII Europejskiego Kongresu Samorządów, jaki w dniach 6-7 marca 2023 odbywał się w Mikołajkach.
Europejski Kongres Samorządów to platforma wymiany poglądów oraz miejsce spotkań liderów samorządowych, elit regionalnych z przedstawicielami administracji państwowej, organizacji pozarządowych i biznesu.
Na program Kongresu składało się 12 ścieżek tematycznych obejmujących ponad 120 wydarzeń w tym: sesji plenarnych, bloków programowych, paneli dyskusyjnych, warsztatów, wykładów, prezentacji raportów, ale także wydarzeń kulturalnych.
Debaty Kongresu poruszały między innymi problemy współczesnej urbanistyki, mechanizmów rozwoju miast i regionów, finansowania inwestycji, ochrony środowiska, polityki zdrowotnej oraz działań samorządów w nowej rzeczywistości.
Gośćmi wydarzenia było ponad 2000 osób, wśród nich liderzy polskich i europejskich samorządów, przedstawiciele polityki centralnej i międzynarodowej, elit regionalnych, lokalnych, biznesu, nauki, kultury, mediów i organizacji pozarządowych.
Misją Kongresu jest budowanie platformy porozumienia różnych środowisk, uwrażliwianie odbiorców na tematy społeczne, ekonomiczne, budowanie konsensu, czerpanie ze wzajemnych doświadczeń i wyznaczanie trendów rozwoju europejskiej samorządności oraz współpracy samorządów z pozostałymi sektorami życia społecznego.
Kazimierz Barczyk, Wiceprzewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego oraz Przewodniczący SGiPM oraz FRZGiP RP wziął udział w dwóch panelach dyskusyjnych: Narzędzia demokracji - czyli jak wykorzystać siłę głosu jako panelista i jako moderator w Miasto jako dobro wspólne - ruchy miejskie i partycypacja społeczna.
Do jakiej demokracji powinniśmy dążyć? Ile powinno być w niej zdecentralizowanej władzy lokalnej, a które elementy należy pozostawić w jurysdykcji centralnej? Jak rozwijać społeczeństwo obywatelskie, które świadome praw i obowiązków będzie dojrzałe do brania współodpowiedzialności za kraj, województwo, powiat, gminę, czy współdzieloną przestrzeń? W panelu tym moderatorem był Jarosław Szczepański, Adiunkt, Uniwersytet Warszawski, a udział w nim wzięli
Robert Raczyński, Prezydent, Urząd Miasta Lubin
Darren Hughes, Dyrektor Naczelny, Electoral Reform Society, Wielka Brytania
Kazimierz Barczyk, Wiceprzewodniczący, Sejmik Województwa Małopolskiego
Krzysztof Kwiatkowski, Senator, Senat Rzeczypospolitej Polskiej
Gradinaru Radu Vicentiu, Deputowany, Parlament Rumunii, Rumunia
Miasto jako dobro wspólne - ruchy miejskie i partycypacja społeczna. Uwzględnianie zdania obywateli w podejmowanych przez siebie decyzjach jest nieodzownym elementem działania struktur demokratycznego państwa. Uczestnictwo lokalnych społeczności w działaniach dotyczących ich otoczenia społecznego i przestrzennego stało się czymś naturalnym, a ruchy miejskie uznawane są za współgospodarzy w miastach. Pojawiają się jednak głosy krytyczne, które partycypacji bezpośredniej przypisują nieefektywność, polityczną naiwność oraz destrukcyjność w wymiarze społecznym. W jaki sposób włączać obywateli w podejmowanie decyzji z zakresu zarządzania czy planowania, aby odnieść pozytywny rezultat?
Moderatorem tego panelu był Kazimierz Barczyk, Wiceprzewodniczący, Sejmik Województwa Małopolskiego a udział w nim wzięli
Wojciech Dec, Prezes Zarządu, Związek Stowarzyszeń Forum Lubelskich Organizacji Pozarządowych (FLOP)
Piotr Pasieczny, Wójt, Urząd Gminy Tarnawatka
Grzegorz Wysocki, Zastępca Burmistrza, Urząd Dzielnicy Ochota m.st. Warszawy
Ewa Falkowska, Dyrektor ds. Advocacy, UNICEF Polska
Szymon Lewandowski, Radny, Urząd Miejski w Przemkowie
Tezy wystąpień Kazimierza Barczyka
Narzędzia demokracji - czyli jak wykorzystać siłę głosu
"
Powinniśmy dążyć do demokracji klasycznej, z moteskiuszowskim trójpodziałem władzy, oraz z silnymi Instytucjami sprawnego Państwa: Prezydentem, Parlamentem, Rządem, Trybunałami i Sądami, Wolnymi Mediami, Samorządem, Partycypacją Społeczną.
Oczywiście w demokracji potrzebne są silne partie polityczne z alternatywnymi programami dla obywateli. Partie powinny działać głownie na poziomie ogólnopolskim oraz z uwagi na anonimowość mieszkańców w województwach i dużych miastach partie występować aktywnie na tym szczeblu podziału administracyjnego w tym samorządu. Nie powinny jednak ingerować w samorząd lokalny.
Polska, w opinii premiera Jerzego Buzka, jako średnie państwo w Europie, ma bardzo dobry model trzypoziomowego samorządu terytorialnego, zasobnego w majątek, w wyniku kilkudziesięcioletniej komunalizacji. Ojcem odrodzonego samorządu demokratycznego jest Solidarność, a jego aktywność jest kontynuacją wezwania S "Bierzmy sprawy w swoje ręce".
Samorządy w Polsce wykorzystują 44 proc funduszy z UE przyznawanych Polsce. Wśród państw europejskich jedynie polskie samorządy terytorialne rozdysponowywują 40 proc środków dla z UE.
Polskie samorządy są znakomitym narzędziem demokracji i bardzo ważną częścią sukcesu polskiej transformacji.
Kolejnym dobrym narzędziem demokracji są samorządy zawodowe, ukształtowane ustawowo w czasie rządów AWS. Organizują one pracę poszczególnych środowisk zawodowych i pilnują standardów działania.
Kolejnym ważnym narzędziem demokracji są organizacje pozarządowe nazywane "kuzynami samorządu".
Najnowszym narzędziem demokracji sa aktywiści miejscy którzy najbardziej widoczni byli w dużych miastach a teraz działają również w mniejszych miejscowościach. Ważną formą aktywizacji obywateli są Budżety Obywatelskie, ustawowo obligatoryjne od 2018 roku.
Największym minusem demokracji w Polsce jest niewykorzystywanie siły głosów w przeprowadzanych wyborach - frekwencja wyborcza jest bardzo niska.
"
Miasto jako dobro wspólne. Ruchy miejskie i partycypacja społeczna
"
Wszyscy mieszkańcy zgodnie z ustawą o samorządzie stanowią wspólnotę. Podstawowe znaczenie dla funkcjonowania miasta jako dobra wspólnego, jest zasada pomocniczości - subsydialności wpisana do Konstytucji RP, na której oparte są prawa zapisane w Konstytucji. Zasada pomocniczości wywodzi się się od łacińskiego słowa subsidium - pomoc, wsparcia, siły rezerwowe.
Streszcza się ona w sentencji: tyle władzy na ile to konieczne, tyle wolności na ile to możliwe; tyle państwa na ile to konieczne, tyle społeczeństwa na ile to możliwe. Samorząd terytorialny jest klasyczną realizacją zasady pomocniczości na poziomie poniżej władz ogólnopolskich.
W Krakowie Rada Miasta powołała przed 30 laty 18 dzielnic, dzieląc się częścią swych uprawnień z radnymi dzielnicowymi, wybieranymi w czasie wyborów radnych miejskich. Wybory radnych dzielnicowych odbywają się w w tym samym czasie i w sąsiadujących lokalach, a więc frekwencja jest zbliżona do wyborów radnych miasta, co daje silny mandat radnym dzielnicowym, których jest około 300.
Formą samorządu w każdej wsi są Zebrania Wiejskie oraz fundusz sołecki, który w Małopolsce, decyzją rad gmin wiejskich jest o wiele wyższy od minimum przewidzianego ustawą, wspierając aktywność mieszkańców wsi.
Coraz bardzie skuteczną formą partycypacji społecznej są obligatoryjne konsultacje społeczne. Budżety obywatelskie obligatoryjne od 2018 roku są szansą na realizowanie zadań uznawanych przez mieszkańców za najważniejsze w ramach wydzielonych środków.
Budżet obywatelski uchwalany przez Sejmik Województw Małopolskiego, wyniósł w ostatnim pięcioletnim okresie 46 milionów zł a w jego ramach zrealizowano ok. 300 projektów. W bieżącym roku budżet obywatelski wzrósł i wyniesie 14 mln zł.
Aktywność obywateli jest ważnym czynnikiem rozwoju każdej jednostki samorządu terytorialnego i zarazem ciągłej kontroli społecznej.
Reforma samorządowa, uznawana jest powszechnie za jedną z najbardziej udanych w Polsce, co potwierdza zaufanie opinii publicznej do samorządów i samorządowców. W ciągu 30 lat zaufanie to nigdy nie spadło poniżej 50 proc, osiągając nawet 75 proc, podczas gdy zaufanie do parlamentu spadało niekiedy do 20 proc. To świadczy między innymi o jakości życia we wspólnotach mieszkańców.
"
**********
