67 lat temu zakończyła się II wojna światowa w Europie. Kilka miesięcy wcześniej, w styczniu 1945 r. rozpoczęła się ofensywa sowiecka na środkowym odcinku frontu (operacja wiślańsko-odrzańska), która zadecydowała o dalszych losach Europy Środkowej. W początkach lutego Rosjanie doszli do Odry, a w kwietniu ją sforsowali. W Prusach Wschodnich izolowane oddziały niemieckie walczyły do kwietnia, po czym zostały zmuszone do kapitulacji. W trakcie ofensywy Armia Czerwona zajęła ruiny Warszawy i Kraków, a zaraz za nią wkraczało NKWD, które prowadziło aresztowania i deportacje na wschód. Sytuacja żołnierzy Armii Krajowej stawała się coraz bardziej trudna, co doprowadziło do wydania rozkazu o rozwiązaniu organizacji. Ziemie polskie zostały całkowicie opanowane przez Sowietów do maja 1945 r.
W kwietniu 1945 r. pomiędzy wojskami sprzymierzonymi trwał swoisty wyścig w marszu na stolicę III Rzeszy. Po przełamaniu niemieckiego oporu 25 kwietnia w Torgau nad Łabą doszło do spotkania wojsk anglo-amerykańskich i sowieckich. Walki o okrążony Berlin trwały w okresie od 24 kwietnia do 2 maja. Dnia 7 maja 1945 r. gen. Alfred Jodl podpisał w Reims wstępną kapitulację wszystkich sił niemieckich wobec przedstawicieli mocarstw tworzących koalicję antyhitlerowską. Nocą z 8 na 9 maja w Karlshorts, na przedmieściu Berlina, delegacja niemiecka złożyła - w obecności przedstawicieli sił zbrojnych Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Francji i Związku Sowieckiego - podpisy pod aktem kapitulacji Niemiec. Klęska III Rzeszy zakończyła działania wojenne, które na kontynencie europejskim trwały pięć i pół roku. Ekspansjonistyczne i ludobójcze plany faszyzmu zostały raz na zawsze przekreślone.
7 maja 2012 r. na dziedzińcu zrewaloryzowanego Muzeum Armii Krajowej im. Gen. Emila Fieldorfa "Nila" przy ul. Wita Stwosza w Krakowie miało miejsce Uroczyste Spotkanie Kombatantów. Prowadzącym był Kazimierz Barczyk, Przewodniczący Rady Muzeum AK, a zarazem Przewodniczący Sejmiku Województwa Małopolskiego. Na początku zebrani odśpiewali wraz z Akademickim Chórem "Organum" Hymn Państwowy, a następnie K. Barczyk powitał zgromadzonych, nawiązując do historii II wojny światowej oraz jednego ze sposobów jej upamiętnienia, jakim ma być powstająca ekspozycja stała Muzeum AK. Przewodniczący Barczyk stwierdził, że Muzeum ma być znakiem pamięci i zarazem znakiem ostrzeżenia na przyszłość, ma przestrzegać i uwrażliwiać oraz honorować Bohaterów Armii Krajowej.
Na widowni znaleźli się Kombatanci na czele z prezesami związków i innych organizacji skupiających weteranów walk o wolność i niepodległość Rzeczypospolitej. Towarzyszył im o. Jerzy Pająk OFM Cap. Kapelan Żołnierzy Armii Krajowej. Obok byłych żołnierzy na spotkaniu obecni byli przedstawiciele Wojska Polskiego na czele z gen. dyw. dr Jerzym Biziewskim dowódcą 2 Korpusu Zmechanizowanego. Na dziedzińcu muzealnym zasiedli parlamentarzyści: senator RP Bogdan Klich, posłowie Jerzy Fedorowicz i Józef Lassota oraz działacz samorządowy, b. Wojewoda Małopolski Stanisław Kracik. Wśród zebranych znalazła się stosunkowo liczna grupa dyplomatów: dr Heinz Peters, Konsul Generalny Republiki Federalnej Niemiec, Jeffrey C. Vick, wicekonsul Stanów Zjednoczonych, Alexis Chahtahtinsky, Konsul Generalny Republiki Francuskiej oraz przedstawiciel Konsulatu Republiki Słowacji.
Jako następny po Kazimierzu Barczyku wystąpił Stanisław Dziedzic, Dyrektor Wydziału Kultury i Dziedzictwa Narodowego UMK, który przemawiał jako przedstawiciel pierwszego organizatora Muzeum - Prezydenta Miasta Krakowa oraz na prośbę obecnego na uroczystości Sławomira Pietrzyka wiceprzewodniczącego Rady Miasta Krakowa. Dziękując St. Dziedzicowi za życzenia dla Kombatantów, K. Barczyk podjął temat pomnika Armii Krajowej, który ma powstać w Krakowie. Nawiązał tym samym do sprawy, o której dużo mówiło się podczas poprzednich uroczystości kombatanckich w Muzeum AK - lutowych Spotkań Świadków Historii oraz Obchodów 59. rocznicy mordu na Generale "Nilu". Znana jest już lokalizacja monumentu, a Komitet Honorowy aktywnie działa w kierunku urzeczywistnienia tego ważnego dla edukacji historycznej społeczeństwa pomnika. Następnie zebranych objęto modlitwa, którą poprowadził ks. dr Lucjan Bielas, Kapelan Środowiska Więźniów Politycznych Jaworzna, a zarazem pracownik naukowy Wydziału Historii i Dziedzictwa Kulturowego Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie. Po zakończeniu wspólnych modłów, zebrani wysłuchali wystąpienia Karoliny Kaczorowskiej, wdowy po ostatnim Prezydencie Rzeczypospolitej Polskiej na Uchodźstwie, który zginął w Tragedii Smoleńskiej 10 kwietnia 2010 r. Ryszardzie Kaczorowskim. Drugim honorowym gościem był mjr Stanisław Oleksiak, Prezes Światowego Związku Żołnierzy AK. Nawiązał on do początków II wojny światowej, kiedy to Polska po raz kolejny zniknęła z mapy Europy. "Odpowiedzią było: nie damy się, bo wolność jest dla nas sprawą najważniejszą, całe pokolenia Rzeczypospolitej o tę wolność zabiegały. Powiedzieliśmy nie! […] Upragniony dzień zwycięstwa nie przyniósł nam jednak wolności […] Naród powiedział: nie, bo wolność dla nas jest ważniejsza niż wszystko inne i tej wolności służyliśmy nadal, dzięki Bożej opatrzności doczekaliśmy się […] także dzięki ofierze Żołnierzy Wyklętych" - wspominał St. Oleksiak, a następnie dodał, iż: "pogłębienie pamięci historycznej jest naszym obowiązkiem […], pamięć narodowa to nie tylko piękny czyn zbrojny, ale także codzienność […], tak wiele znaczy słowo Kraków dla tej pamięci. Chyba nie przypadkiem powstało tutaj Muzeum AK". Podsumowaniem refleksji Prezesa ŚZŻAK były słowa Przewodniczącego Barczyka, który zaapelował do zebranych o pomoc w kształtowaniu pamięci historycznej. Jako kolejny za mównicą stanął prof. dr hab. Janusz Cisek, Dyrektor Muzeum Wojska Polskiego, historyk wojskowości wykładający na Uniwersytecie Jagiellońskim, znany także jako autor wielu książek i artykułów naukowych. Odniósł się on do debaty na temat pamięci o historii II wojny światowej, którą uznał za jeden z "kamieni węgielnych" w najnowszych dziejach Polski. Przypomniał, iż dyskusja o historii II wojny światowej, jaka toczy się w Europie Zachodniej, nie może odbywać się bez polskiego udziału. Zaznaczył, iż nie ma na myśli negacji pamięci innych narodów, ponieważ w każdym społeczeństwie znajdowały się jednostki prowadzące zarówno szlachetną, jak i haniebną działalność. W sferze naukowej polemika możliwa jest poprzez publikacje, w zakresie muzealnictwa - poprzez gromadzenie pamiątek przeszłości. Prof. Cisek nawiązał do Powstania Styczniowego i Legionów Józefa Piłsudskiego, jako punktów odniesienia dla działalności partyzanckiej w ramach struktur Polskiego Państwa Podziemnego. Prelegent stwierdził, iż II wojna światowa w Europie zakończyła się faktycznie w 1989 r., ponieważ po 1945 r. żołnierze AK ginęli, mimo iż formalnie nie było już wojny. Rok 1989 stał się początkiem wyzwolenia Europy Środkowo-Wschodniej od sowieckiej dominacji. Na koniec dodał jeszcze, że tradycja krakowska byłaby niepełna bez Muzeum Armii Krajowej. Podsumowując wypowiedź J. Ciska, K. Barczyk podkreślił symboliczny charakter Muzeum i ogólnoświatową unikatowość placówki.
Kolejnym etapem spotkania była ceremonia odznaczeniowa, w trakcie której Adam Rąpalski, Dyrektor Muzeum AK, otrzymał z rąk mjra Stanisława Oleksiaka Odznaczenie pamiątkowe za zasługi dla ŚZŻAK, a następnie Marcin Tatara, delegat Wojewody Małopolskiego, udekorował Janusza Gładysza Srebrnym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej w imieniu Przewodniczącego Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. J. Gładysz od lat jest zaangażowany w upowszechnianie pamięci o kombatantach Polskiego Państwa Podziemnego z rejonu Tarnowa a także wspiera materialnie środowiska patriotyczne. Po odznaczeniach prowadzący spotkanie Kazimierz Barczyk odczytał listy od nieobecnych Gości Honorowych, w tym od Władysława Kosiniaka-Kamysza, Ministra Pracy i Polityki Społecznej oraz z Ministerstwa Obrony Narodowej, w którym podkreślono unikatowe wykorzystanie historycznej infrastruktury miasta Krakowa, jakiej przykładem była rewaloryzacja i adaptacja budynku przy ul. Wita Stwosza 12 w Krakowie dla potrzeb muzealnych.
Uroczystość uświetnił podniosły występ Akademickiego Chóru "Organum" pod batutą Bogusława Grzybka, wybitnego muzyka i pedagoga, organisty bazyliki Mariackiej w Krakowie. Jest on założycielem i kierownikiem Chóru "Organum", który powstał w 1969 r., powołany przez kardynała Karola Wojtyłę. Zespół wykonał wiązankę pieśni patriotycznych i kombatanckich.
Ostatnim przemawiającym tego dnia na dziedzińcu muzealnym był Dyrektora Muzeum AK, Adam Rąpalski, który podziękował za otrzymane odznaczenie, zwracając uwagę, iż nie traktuje go tylko jako wyróżnienie, ale również i jako rodzaj zobowiązania, które dzieli wraz z Organizatorami placówki oraz pracownikami odpowiedzialnymi za powstawanie ekspozycji stałej. Sprawę tę uznał za priorytetową, podkreślając stopniowe przechodzenie z fazy projektowej do realizacyjnej tej części inwestycji. Dyrektor przedstawił ponadto ogrom trudności związanych ze skomplikowanym projektem całościowego przedstawienia Polskiego Państwa Podziemnego.
Oficjalną część spotkania kombatanckiego zakończyło wykonanie Hymn Armii Krajowej przez Chór "Organum", po którym Przewodniczący K. Barczyk zaprosił zebranych na poczęstunek sfinansowany ze środków Sejmiku Województwa Małopolskiego oraz na publiczną prezentację projektu wystawy stałej Muzeum AK.
