W dniach 27.09.96 - 29.09.96 odbyła się w Zakopanem I Małopolska Konferencja Samorządowa oraz Forum Polityków Małopolski, z udziałem 180 Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów, Przewodniczących Rad Gmin, Marszałków Sejmików Samorządowych z Małopolski oraz polityków ogólnopolskich i regionalnych.

Organizatorem Konferencji było Stowarzyszenie Gmin Małopolski z siedzibą w Krakowie, które zrzesza 135 gmin źli województw historycznej Małopolski (krakowskie, tarnowskie, przemyskie, rzeszowskie, krośnieńskie, nowosądeckie, biesko-bialskie, katowickie, tarnobrzeskie, częstochowskie, kieleckie).

Forum Polityków Małopolski -powołane w czerwcu 1996 roku z inicjatywy Stowarzyszenia Gmin Małopolski - jest płaszczyzną skupiającą działaczy samorządowych z Małopolski oraz polityków lokalnych i regionalnych, stanowiących zaplecze dla samorządów. Stworzyło to okazję do dyskusji w gronie liderów ogólnopolskich i wojewódzkich partii politycznych na temat problematyki ustrojowej i samorządowej.

Konferencja przebiegała w trzech zasadniczych blokach problemowych.

Pierwszym, w ramach którego zaprezentowano doświadczenia i dokonania poszczególnych gmin, regionów i organizacji samorządowych z całej Polski.

W drugiej części dyskutowano nad zasadniczymi, ustrojowymi reformami państwa i samorządu terytorialnego.

W trzeciej części podjęto dyskusję nad regionalnym rozwojem, Małopolskim Programem Rozwoju - Małopolska 2000.

Zabierając w trakcie konferencji Adam Bachleda Curuś - Burmistrz Zakopanego określił ją jako jedno z najważniejszych wydarzeń tego roku dla Zakopanego i całej Małopolski. Jako szansę dla Małopolski określił planowaną organizację Zimowych Igrzysk Olimpijskich w roku 2006. Forum Polityków, zebrani przedstawiciele małopolskich samorządów udzielili poparcia tej inicjatywie.

Prezydent Nowego Sącza Andrzej Czerwiński, omawiając zasady funkcjonowania Sądeckiej Strefy Usług Publicznych tzw. powiatów ziemskich, w ramach której administracja samorządowa przejmuje, w drodze pierwszego w Polsce eksperymentu, dużą część zadań rządowych, wskazał na konieczność odważnego przejmowania przez samorządy nowych zadań. (...)

Prof. dr hab. Elżbieta Wysocka -ekspert, Rady Ministrów omówiła rządowy program decentralizacji funkcji państwa. W dyskusji przyznano, że choć same założenia programu są słuszne i zbieżne z postulatami środowisk samorządowych od 1990 roku, to w rzeczywistości mamy do czynienia z coraz dalej idącą centralizacją i degradacją finansową gminy. W dyskusji opowiedziano się za realizacją I wariantu przyjętego przez Radę Ministrów programu, czyli trójszczeblowym układem władzy publicznej, w którym istniejącą dzisiaj samorządową gminę uzupełniałby samorządowy powiat, nie odbierający gminom ich dotychczasowych kompetencji a przejmujący część zadań od dzisiejszych województw. Między samorządowym powiatem a władzą centralną istniałyby większe niż dzisiaj, grupujące kilka, kilkanaście powiatów, województwa, zdolne do prowadzenia polityki regionalnej -zgodnie z zasadą pomocniczości.

Uczestnicy Konferencji wyrazili protest przeciwko przyjętej przez RP nowelizacji ustawy o podatkach i opłatach lokalnych. Zapisy ustawy ograniczają niezależność gminy i doprowadzają w konsekwencji do obniżania się dochodów gmin - powiedział Marszałek Sejmiku Samorządowego w Krakowie Marek Nawara.

Skarbnik Miasta Krakowa dr Lesław Fijał omówił prawne i organizacyjne podstawy emisji obligacji komunalnych (poprzednio Kraków wyemitował obligacje w 1925 roku), a eksperci Miasta Krakowa uwarunkowania i zasady tworzenia Podatkowej Grupy Kapitałowej - holdingu krakowskich spółek komunalnych - dzięki której Kraków może zaoszczędzić ok. 100 miliardów st. złotych opłacaniu podatków.

Prezydent Gliwic dr Zygmunt Frankiewicz, Prezes Związku Gmin Górnego Śląska i Północnych Moraw mówił o pozyskaniu inwestycji zagranicznych w gminach, na przykładzie inwestycji General Motors w Gliwicach rzędu 500 min DM. Odpowiadając na propozycję SGM z maja 1996 roku o możliwych obszarach współpracy międzyregionalnej Śląska i Małopolski wskazał na możliwe do wspólnej realizacji przedsięwzięcia szczególnie promocję gmin i regionów na arenie międzynarodowej, koordynację prac nad komplementarnym rozwojem obu regionów, prowadzenie starań o intensyfikację budowy autostrad oraz skoordynowane wykorzystanie potencjału naukowego i kulturowego.

Dr Tadeusz Wrona - Przewodniczący Ligi Krajowej - w wystąpieniu pt: "Polityka prorodzinna samorządu" przedstawił możliwe formy działania samorządu na rzecz ochrony i wspierania rodziny, w tym poprzez tworzenie komisji ds. rodziny w gminach.

Józef Hlebowicz - Prezes Stowarzyszenia Gmin Uzdrowiskowych o-mówił projekt ustawy o gminach uzdrowiskowych. Status gminy uzdrowiskowej posiada aktualnie 35 gmin - według europejskich standardów nowej ustawy prawie dwa razy więcej gmin, szczególnie z Małopolski, uzyska status uzdrowiska, jako podstawy rozwoju i promocji.

Istotne miejsce znalazły podczas konferencji tematy oświatowe oraz trudności finansowe gmin z realizacją zadań w tym zakresie. Czesław Tomalik, Prezes Związku Gmin Śląska Opolskiego zreferował przedstawiony przez Związek monitoring finansowania oświaty - w ramach którego ustalono, że oświata pochłania ok. 1/3 budżety polskiej gminy. Uczestnicy Konferencji uzyskali wzorcową ankietę, przy pomocy której gminy opolskie monitorują koszty oświaty, wykazując tą drogą skalę nie realizowania przez rząd ustawowej subwencji oświatowej.

Stanisław Kracik poseł na Sejm RP, burmistrz Niepołomic oraz Tadeusz Mateusz Przewodniczący Komisji Edukacji Związku Miast Polskich podzielili się doświadczeniami co do możliwości poszukiwania środków finansowych na funkcjonowanie oświaty. Podkreślono szczególnie duże wsparcie ze strony samorządów w Małopolsce, w tym bardzo duży udział w budowie nowych szkól w ciągu ostatnich sześciu lat.

Możliwości inwestycyjne gmin oraz wykorzystanie międzynarodowych i krajowych środków pomocowych były omawiane przez Olgierda Dziekońskiego Prezesa Agencji Rozwoju Komunalnego w Warszawie, stale współpracującej z Amerykańską Agencją Rozwoju Międzynarodowego (USAID), Nakłady oraz inwestycje samorządów w podstawowych działach gospodarki komunalnej (wodociągi, gazyfikacja, oczyszczalnie ścieków, telekomunikacja i in.) cechuj się od kilku lat b. dużą skalą wydatków i stalą tendencją wzrostową - stanowiąc ok. 1/3 budżetu gminy.

Z zainteresowaniem spotkało się również wystąpienie Józefa Orla, Prezesa Municipium SA, wydawcy "Wspólnoty Samorządowej" - pt: "Media - Komunikacja międzygminna - Internet", zaprezentowane zostały zamierzenia wydawnicze Municipium SA w zakresie wydawnictw samorządowych. W dyskusji zwrócono uwagę na konieczność wspierania Wydawnictwa i dobrze odbieranej "Wspólnoty Samorządowej", która dociera do wszystkich gmin w Polsce. Przedstawione zostały wspierane przez Federację Związków i Stowarzyszeń Gmin Polskich projekty utworzenia ok. 30 samorządowych baz danych w ramach Intemetu także docelowo włączenia do sieci Internet każdej z 2500 polskich gmin z własną "wizytówką" gminy. Obradujący w Zakopanem Zarząd SGM podjął uchwałę o tworzeniu w pilnym trybie, we współpracy z Optimus SA, Małopolskiego Centrum Internetu, dla promocji i prezentacji gmin, ofert inwestycyjnych, turystycznych itp.

W ramach spotkania Forum Polityków Małopolski - "Wyzwania dla Polski", które poprowadzili Andrzej Szkaradek - Przewodniczący Zarządu Regionu Małopolska, Członek Komisji Krajowej NSZZ Solidarność i Kazimierz Barczyk - Przewodniczący Zarządu SGM, Przewodniczący Federacji Związków i Stowarzyszeń Gmin Polskich wystąpili przewodniczący partii m.in. Leszek Balcerowicz (Unia Wolności), Romuald Szeremietiew (Ruch dla Rzeczpospolitej OP), Paweł Łączkowski (Partia Chrześcijańskich Demokratów), Mirosław Styczeń (Partia Konserwatywna), Wojciech Dobrzyński (PC Inicjatywa Integracyjna) oraz Republikanów, Prawicy Narodowej.

W konferencji uczestniczyli także członkowie władz krajowych i regionalnych Chrześcijańskiej Demokracji - Stronnictwa Pracy, Niezależnego Zrzeszenia Studentów, Stowarzyszenia Katolickiej Młodzieży Akademickiej, Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej, Konfederacji Polski Niepodległej, Zjednoczenia Chrześcijańsko-Narodowego, Zjednoczenia Polskiego oraz członkowie: Ruchu 100, NSZZ RI Solidarność, Nowej Polski, Porozumienia Centrum, Solidarni w Wyborach, Koalicji Konserwatywnej, Partii Victoria, Polskiego Stronnictwa Ludowego, BBWR, Stronnictwa Demokratycznego, PSL - Porozumienie Ludowe i Komitetów Obywatelskich.

W wystąpieniach i w dyskusji podkreślano, że Polska stoi przez największą od ponad trzystu lat szansą rozwoju - aby ją wykorzystać trzeba m. in. kontynuowania przerwanych reform ustrojowych, istotnego ich pogłębienia, a w tym celu wygranych przez obóz polityczny "Polski Po-sierpniowej" wyborów parlamentarnych. Większość polityków z kręgu Wyborczej Akcji Solidarność uznało, że szczególnie ważne dla sukcesu w wyborach parlamentarnych jest włączenie do programu AWS problemów samorządowych, lokalnych i regionalnych oraz obecność w przyszłym parlamencie reprezentantów środowisk samorządowych. Wielu polityków podkreślało wysokie kwalifikacje w służbie publicznej a zarazem kompetencje i doświadczenie prezydentów, burmistrzów, wójtów, radnych w kierowaniu lokalnymi społecznościami i rozwiązywaniu problemów ogólnokrajowych.

Zaprezentowanie przez przedstawicieli Akcji Wyborczej Solidarność stanowisko i propozycje programowe przyjęte zostały z akceptacją przez zdecydowaną większość uczestników Forum Polityków Małopolski, którzy udzielili poparcia tej inicjatywie.

Burmistrz Bochni dr Teofil Wojciechowski oraz dr Lech Klewżyc przedstawili stan przygotowań do organizacji w Bochni Prawyborów w Małopolsce, jako alternatywy dla Wrześni. Przyjęto, że Prawybory winny się odbyć na ok. 2 miesiące przed najbliższymi wyborami do Parlamentu. Prawybory będą organizowane przez władze samorządowe Bochni pod patronatem SGM.

Konferencje zakończyła prowadzona przez Józefa Lassotę - Prezydenta Krakowa, Romana Ciepielę -Prezydenta Tamowa, prof. Janusza Orkisza - Przewodniczącego Komitetu Obywatelskiego Miasta Krakowa -dyskusja programowa "Małopolska 2000 - możliwości i potrzeby rozwoju regionalnego"

Kazimierz Barczyk poinformował o pracach powołanego przez Zarząd SGM w dniu 18.03.96 Komitetu Małopolska 2000 oraz zaproponował by SGM wraz z Uniwersytetem Jagiellońskim opracowały pilotażowe założenia i projekt: "Małopolska - Region Funkcjonalny", jako model przyszłego regionu. Wszyscy uczestnicy dyskusji podkreślili konieczność twórczego wykorzystania historycznego, kulturowego, politycznego i społecznego "fenomenu Małopolski".

Zainicjowane przez SGM Konferencje Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów, Przewodniczących Rad Gmin, Marszałków Sejmików Samorządowych oraz liderów politycznych będą organizowane w maju i wrześniu każdego roku. Władze samorządowe Bielska Białej zaproponowały organizację Konferencji w Bielsku Białej jesienią 1997 roku w 100 lecie Ratusza w Bielsku Białej.

Paweł Stańczyk