Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski

Stanowisko

Stanowisko
Stowarzyszenia Gmin i Powiatów Małopolski
w sprawie zwalczania smogu w Krakowie i Małopolsce

Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej rozpoczyna realizację programu dla gmin "KAWKA - Likwidacja niskiej emisji wspierająca wzrost efektywności energetycznej i rozwój rozproszonych odnawialnych źródeł energii" realizowanego wspólnie z wojewódzkimi Funduszami  Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej z pulą środków w skali kraju 800 milionów złotych.

Wdrożenie programu jest wynikiem przyjęcia zmian w ustawie Prawo ochrony środowiska związanych z Dyrektywą 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy "CAFE".

Głównym celem programu jest zmniejszenie narażenia ludności na oddziaływanie pyłów PM10, PM2,5 oraz benzo(a)pirenu zagrażających zdrowiu i życiu ludzi w strefach, w których występują znaczące przekroczenia dopuszczalnych i docelowych poziomów stężeń tych zanieczyszczeń i dla których opracowane zostały programy ochrony powietrza, poprzez zmniejszenie emisji zanieczyszczeń.

Stowarzyszenie Gmin i Powiatów Małopolski apeluje w pierwszej kolejności do Prezydenta i Rady Miasta Krakowa oraz władz innych miejscowości zmagających się z zanieczyszczeniem powietrza pochodzącym z niskiej emisji o aktywny udział w projekcie oraz zarezerwowanie kwot w budżetach na rok 2013, które zapewnią wkład własny i pozwolą na realizacje programu (NFOŚiGW szacuje, że będzie to 10% wartości projektu).

W ramach Programu planuje się przynajmniej trzy nabory. Ogłoszenie pierwszego naboru planowane jest w IV kwartale w 2012 roku.

W samym Krakowie jest ok. 35 tysięcy palenisk węglowych, ale w 60% z nich, jak wykazały kontrole, palone są także śmieci. Ma to bezpośredni wpływ na jakość powietrza, w tym na stężenie najgroźniejszego dla zdrowia pyłu zawieszonego PM 2,5, którego średnioroczne stężenie w Krakowie jest przekroczone dwa razy w stosunku do normy (w 2010 r. 52 µg/m3 przy Al. Krasińskiego w Krakowie -  poziom docelowy określony przez Dyrektywę 2008/50/WE nie powinien przekraczać wartości 25 µg/m3.). Ważną częścią problemu są również spaliny samochodowe i bark obwodnicy.

Zgodnie z raportem WHO najbardziej zanieczyszczone powietrze w Polsce ma Kraków, gdzie roczne stężenie pyłu zawieszonego PM 10 sięga aż 64 µg/m3 i jest 3,5 razy wyższe niż np. w Gdańsku (norma to 20 µg/m3), a 9 grudnia br. stężenie PM10 wyniosło 804% normy!

Smog wpływa bezpośrednio na choroby serca, udar mózgu, astmę, nadciśnienie, bóle w klatce piersiowej, przewlekłe zapalenie oskrzeli, alergię, w końcu przeprowadzone w Krakowie badania potwierdziły, że kobiety narażone na oddziaływanie smogu rodzą mniejsze dzieci. Zanieczyszczone powietrze którym oddychamy skraca nasze życie o kilka lat!

Problem zanieczyszczonego powietrza w Województwie Małopolskim dotyczy nie tylko Krakowa, Tarnowa, Nowego Sącza, Skawiny, ale 43 gmin (w tym tych słynących z walorów turystycznych), w których mieszka ponad połowa mieszkańców województwa, a także całego województwa i wszystkich 182 gmin.
 
Stan klęski ekologicznej, w jakiej znalazło się Województwo Małopolskie wymaga ogłoszenia alarmu oraz szybkich i zdecydowanych działań wszystkich: władz centralnych, władz regionalnych i lokalnych - Marszałka, Zarządu, Sejmiku Województwa Małopolskiego, Prezydentów, Starostów, Burmistrzów, Wójtów, Rad Powiatów i Gmin, Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, Wojewódzkiego Inspektoratu Ochrony Środowiska w Krakowie, instytucji działających w zakresie ochrony środowiska, organizacji pozarządowych, środowisk naukowych i gospodarczych, a także co ważne samych mieszkańców. Jest to priorytetowa sprawa dla całej Wspólnoty Małopolskiej - 3,3 miliona stałych mieszkańców, dotykająca najbardziej dzieci, ale i nas dorosłych. Żyjąc w takich warunkach, wszyscy mieszkańcy zanieczyszczonych gmin właściwie spełniają warunki do uznania ich za pracujących w warunkach szkodliwych dla zdrowia, z  wszelkimi wynikającymi z tego faktu konsekwencjami prawnymi.

Czy dopiero pozwami o odszkodowanie za utratę zdrowia mieszkańcy wymuszą wspólne działania nas wszystkich? Czy sami sobie budujemy komory gazowe?

Jeśli nie podejmiemy zdecydowanych działań regionalne i lokalne strategie rozwoju turystyki będziemy mogli wrzucić do kosza, bo Małopolska przestanie być zagłębiem turystycznym. Nikt spośród 10 milionów turystów w czasie urlopu nie będzie narażał zdrowia i życia swojego i bliskich, za swoje pieniądze oglądając zabytki Krakowa i Małopolski. My jako mieszkańcy jesteśmy jeszcze skazani na życie w zatrutym powietrzu.

W 1952 r. w Londynie smog powstały z wyemitowanych do atmosfery gazów, pochodzących głównie z kominów mieszkań i fabryk oraz spalin samochodowych doprowadził do katastrofy środowiskowej oraz śmierci 12 tysięcy ludzi.

Konieczne jest stałe informowanie mieszkańców, przy udziale Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Krakowie, (za pomocą tablic informacyjnych, mediów lokalnych, internetowych stron urzędów, sms-ów do grup osób szczególnie narażonych - kobiet w ciąży, dzieci i osób starszych oraz chorych na astmę, choroby alergiczne skóry, oczu i choroby krążenia) o poziomie zanieczyszczenia oraz o konsekwencjach dla zdrowia, ciągła kampania informacyjna w szkołach na temat zagrożeń spowodowanych spalaniem śmieci, a co najważniejsze jak najszybsze wyeliminowanie pieców węglowych i ograniczenie niskiej emisji. Niezbędne jest pokrycie całych kosztów wymiany starych instalacji ciepłowniczych miejskich oraz wymiany wszystkich pieców węglowych w mieszkaniach i domach na nowe instalacje niskoemisyjne.

Zofia Oszacka
Wiceprzewodnicząca SGiPM

Kazimierz Barczyk
Przewodniczący SGiPM

Kraków, 14 grudnia 2012 r.

**********

Odpowiedź prezydenta Krakowa na stanowisko SGiPM w sprawie zwalczania smogu w Krakowie i Małopolsce, plik pdf >>>

**********

Tematy dnia - Kazimierz Barczyk o walce ze smogiem 28 I 2013