Wstępne założenia projektu "Małopolska - region funkcjonalny - pilotażowy model przyszlego regionu"

Jednym z bardzo aktualnych problemów ustrojowych jest wybór modelu przyszłego województwa-regionu. O ile, w wielu kwestiach związanych z tym problemem (np. ilość i wielkość przyszłych jednostek tego szczebla), zarówno w gronie polityków jak i ekspertów, dostrzega się pewne rozbieżności, a nawet różne punkty widzenia, o tyle w jednej kwestii istnieje zbliżone stanowisko. Uważa się bowiem powszechnie, że przyszłe województwo stanowić powinno przede wszystkim tzw. region funkcjonalny, co oznacza, że zasięg funkcji będzie ważnym czynnikiem delimitacyjnym.

Stąd inicjatywa Stowarzyszenia Gmin Małopolski aby podjąć temat w formie grantu celowego, związanego z funkcjonalnym regionem Małopolski, jako pilotażowe rozwiązanie modelowe. Chodzi przede wszystkim o dostosowanie przyszłego regionu do takiego układu społeczno -przestrzennego, który gwarantowałby właściwy, zrównoważony rozwój gospodarczo przestrzenny, infrastrukturalny, a także kulturowy. Decydującymi będą funkcje wyższego rzędu ulokowane głównie w ośrodkach metropolitarnych ale w ich pełnienie włączone powinny być także pozostałe miasta i gminy regionu. Jaki jest zasięg tych funkcji, rola w ich realizacji poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego (z wszystkimi powiatami włącznie) oraz jakie winny być kompetencje wynikające z modelu prawno- ustrojowego a także takie problemy jak: regionotwórcza funkcja miast, uwarunkowania historyczne i społeczne - stanowią podstawowe problemy do przeanalizowania i zdiagnozowania.

Proponujemy rozwiązanie wariantowe, aby uwzględnić możliwe opcje, w celu stworzenia koncepcji, która zawierać będzie ich ocenę.

Wykorzystując dotychczasowe badania teoretyczne a także wykonane już dla Małopolski studia np. w postaci atlasów województw i ich monografii (opracowania Komisji Nauk Geograficznych PAN) możnaby kontynuować je w formie proponowanego grantu.

Jako koordynatora Stowarzyszenie Gmin Małopolski widzi Uniwersytet Jagielloński, co nie wyklucza oczywiście udziału i innych ośrodków akademickich, instytucji naukowych a także samorządów i urzędów wojewódzkich.

Wstępne rozmowy podjęte zostały z dr hab. K. Trafasem z Instytutu Geografii UJ, który jest jednym z projektodawców nowego podziału kraju oraz redaktorem atlasów regionalnych Polski południowej.

Realizację widzimy w ciągu 1997 roku, tak by zakończenie wyprzedziło decyzje polityczne w tym zakresie. Wstępnie oszacowany koszt wynosi 150 tys. zł.

Koncepcja podjęcia tego tematu spotkała się z pełną aprobatą Stowarzyszenia Gmin Małopolski w czasie odbytej w dniach 27.09-29.09.96 Konferencji 180 Prezydentów, Burmistrzów, Wójtów, Przewodniczących Rad Gmin, Marszałków Sejmików Samorządowych Małopolski.

Powołany przez SGM w marcu 1996 roku Komitet Małopolska 2000 - dla opracowania Małopolskiego Programu Rozwoju - z udziałem lokalnych autorytetów i osób cieszących się zaufaniem społecznym zapewni poparcie dla projektu lokalnych władz.

Kraków, październik 1996 rok